Pottenbakken in Hilversum en op Bali - van restaurator tot draaier

Na ruim 35 jaar in het vak van keramiekrestauratie begon het te kriebelen. Hoe voelt het eigenlijk om zelf met klei te werken? Hoe vormt het zich tussen je handen? Hoe glazuur je een werkstuk, en hoe draait een pottenbakker eigenlijk die perfecte cilinder? Al die jaren heb ik met respect en toewijding gebroken keramiek gerestaureerd, maar nu wilde ik het maakproces zelf ervaren. Tijd voor pottenbakken.

Toen ik begon als restaurator was het beroep nog nauwelijks bekend. Mensen kenden wel een schilderijenrestaurator of iemand die oude meubels opknapt, maar keramiek? “Als je een vaas laat vallen, kun je hem net zo goed weggooien,” dachten velen. Gelukkig weten we nu beter. Keramiek is niet alleen te herstellen, maar behoudt, mits goed gerestaureerd, vaak ook zijn waarde.

Die erkenning kreeg ik zwart op wit toen ik in 2024 op televisie verscheen bij het programma Van Onschatbare Waarde. Daar verkocht ik een zeldzame Rozenburg eierschaal-chocoladekan met een door mij gerestaureerd handvat voor een aanzienlijk bedrag. Een prachtig voorbeeld van hoe zorgvuldig restaureren de schoonheid én de waarde van keramiek kan herstellen.

Toch moest ik destijds flink wat wenkbrauwen doen fronsen toen ik mijn parttime baan als etaleur opzegde om me volledig op keramiekrestauratie te storten. “Ga je met pottenbakken je brood verdienen?” vroeg mijn baas sceptisch. In die tijd had pottenbakken nog een stoffig imago, een beetje zoals volksdansen, iets anders waar ik ook altijd veel plezier in had. Maar kijk nu: pottenbakken is hot. Hip zelfs. In Parijs zie je pottenbak-cafés, overal in Nederland schieten pottenbakken-ateliers uit de grond, en pottenbakken in Hilversum is inmiddels een begrip geworden.

Hoewel restaureren en pottenbakken twee totaal verschillende disciplines zijn, helpt het enorm om inzicht te krijgen in het ambacht door het ook eens zelf te doen. Daarom ben ik de afgelopen jaren regelmatig zelf aan de klei gegaan. In Kortenhoef keek ik mee met Marieke Ploeg, beeldend kunstenaar op ’t Soete Zod. Zij werkt met zelf gewonnen klei en bouwde haar eigen ovens. Ik mocht er zelfs Raku stoken in het bos – een magische ervaring waarbij je het glazuur letterlijk ziet transformeren.

Maar het meest bijzondere vond ik toch wel pottenbakken in Hilversum bij Atelier April. Een prachtig atelier waar je tienweekse of dag cursussen kunt volgen in draaien, glazuren en bakken. Daar stond ik dan, samen met mijn dochter: klei aan mijn handen, in mijn haren en op mijn schoenen – en vooral: een grote glimlach op mijn gezicht. Pottenbakken is aards, tactiel en soms ook frustrerend als je werkstuk instort of barst door luchtbelletjes. Maar wat een voldoening als het lukt!

Op Bali kreeg ik de kans om een dag op een traditionele draaischijf te werken. In de tropenzon droogde de klei bijna té snel. De hele omgeving ademde pottenbakken, je struikelt er bij wijze van spreken over de pottenbakkers. Het was prachtig om te zien hoe klei daar onderdeel is van het dagelijks leven én van rituelen.

Een ander hoogtepunt was een bezoek aan de Porceleyne Fles in Delft, oftewel Royal Delft. Daar zie je in één bezoek het hele proces: van het gieten van porseleinen vormen tot het schilderwerk van meesterschilders. De details, het stoken, het glazuren, het is pure ambacht. En soms krijg ik in mijn restauratieatelier ook werk terug van zulke pottenbakkerijen: objecten met kleine krimpscheuren of productiefoutjes. Geen nieuw object, maar wel een kans om mijn vakmanschap opnieuw te laten spreken.

Wat ik het mooiste vind aan mijn werk, zowel het restaureren als het pottenbakken, is dat keramiek leeft. Oude objecten met een verhaal, geliefd erfgoed dat generaties overleeft. Maar ook nieuwe creaties, vers uit het atelier van een bevlogen pottenbakker, verdienen bewondering. Het is geweldig om te zien dat de jongere generatie het ambacht opnieuw ontdekt. Pottenbakken is geen stoffig hobbyproject meer, maar een kunstvorm in volle bloei.

Pottenbakken in Hilversum is voor mij meer geworden dan een leuke bezigheid naast mijn werk. Het is een manier om de basis van het restauratievak te begrijpen. Om te voelen wat klei doet, om te ervaren waar het mis kan gaan, maar ook om te genieten van het proces van vormgeven, stoken en glazuren.

Of je nu professioneel bezig bent of gewoon zin hebt in iets nieuws: pottenbakken, zeker pottenbakken in Hilversum, is een ervaring die je moet meemaken. Misschien laat je er wel je hart aan kleven. Net als ik.

Heeft u ook een reparatie aan een dierbaar object nodig? Of het nu gaat om een conservatie, restauratie of Kintsugi, ons atelier staat klaar om uw object weer in ere te herstellen. Neem gerust contact met ons op en ontdek wat wij voor u kunnen betekenen. Uw dierbare stukken van aardewerk, steengoed, porselein en gips zijn bij ons in goede handen, en wij zorgen ervoor dat ze hun oorspronkelijke schoonheid weer terugkrijgen.